Có một hòn đảo nhỏ tên là "Đảo Migingo" nằm trên Hồ Victoria ở Châu Phi, hồ nước ngọt lớn thứ hai trên thế giới. Vì nguồn tài nguyên cá rô sông Nile phong phú nên Uganda và Kenya liên tục tranh giành chủ quyền đảo Migingo, vì vậy nó được mệnh danh là “Cuộc chiến nhỏ nhất châu Phi” (Africa's Small War).
Đảo Migingo là một mỏm đá có kích thước chưa bằng một nửa sân bóng đá, được bao phủ bởi những lán thiếc và được bao quanh bởi hơn 23.000 dặm vuông nước, nhô lên khỏi hồ như một con rùa bọc thép. Tại đây, người dân thuộc các quốc tịch khác nhau cùng tồn tại hòa bình bất chấp tranh chấp lãnh thổ, cạnh tranh đánh bắt cá và quan điểm đa dạng.
Mọi chuyện bắt đầu từ hơn ba mươi năm trước, khi có thông tin cho rằng ngư dân trên đảo Migingo kiếm được thu nhập một ngày gấp ba đến bốn lần so với thu nhập của ngư dân ở lục địa châu Phi trong một tháng.
Đảo Migingo, nằm ở biên giới giữa Kenya và Uganda, là nơi sinh sống của loài cá rô sông Nile có lợi nhuận cao. Vì lợi ích to lớn này, hòn đảo đá biệt lập này đã trở thành tâm điểm tranh chấp chủ quyền giữa hai nước, tùy bạn hỏi ai. Ai được lợi và ai có quyền đánh thuế là trọng tâm của tranh chấp.
Trong những năm đầu xảy ra tranh chấp, bắt đầu từ năm 1991, khi Migingo vẫn còn đầy chim, rắn và cỏ dại, cảnh sát Uganda, hải quân Kenya và những ngư dân gan dạ đã dựng lều và nuôi dưỡng ngư dân trên đảo. Sở dĩ họ chọn nơi này là vì đảo nằm gần vùng nước sâu và có nguồn lợi hải sản phong phú.
Khi nhu cầu về cá rô sông Nile tăng cao (xuất khẩu hiện lên tới hàng triệu đô la), dân số Migingo cũng tăng theo, mặc dù tranh chấp về chủ quyền của hòn đảo vẫn tồn tại. Theo Al Jazeera, ngư dân Kenya phải mất hai giờ đi thuyền mới đến được đảo, trong khi ngư dân Uganda phải mất 18 giờ, đối với một số người, con số này là đủ để kết thúc cuộc tranh luận. Tuy nhiên, vùng nước biển sâu giàu cá và được nhiều người thèm muốn lại nằm trong lãnh thổ Uganda, củng cố các yêu sách lãnh thổ của Uganda.
Cuối cùng, Kenya và Uganda đã đạt được thỏa thuận một cách thân thiện rằng ngư dân của cả hai nước có thể đánh cá trên đảo Migingo. Bất chấp những phát hiện của cuộc điều tra, Migingo vẫn thuộc về Kenya, như Uganda cuối cùng đã công nhận. Ủy ban hỗn hợp (và Google Maps) cũng cung cấp đủ bằng chứng để chứng minh điều này. Đảo Migingo nằm cách Kenya 510 mét.
Hầu hết các vùng nước nông nơi cá rô sông Nile sinh sản thuộc về Kenya, trong khi hầu hết các vùng nước sâu nơi ngư dân đánh bắt cá thuộc về Uganda. Vì vậy, Migingo hiện được hai nước cùng quản lý, cố gắng phục hồi sau “cuộc chiến tranh nhỏ nhất” ở châu Phi.
Năm 2009, số lượng cư dân trên đảo Migingo là 130 người. Các báo cáo hiện đưa ra dân số của hòn đảo vào khoảng 400 đến 1.000 cư dân, khiến nó trở thành hòn đảo đông đúc nhất trên Trái đất.
Sống trên một hòn đảo sầm uất đồng nghĩa với việc mọi loại người đều bao dung nhau về mọi mặt.
Vào tháng 1, nhà làm phim Joe Hattab đến từ Dubai đã đích thân đến thăm hòn đảo này. Ông nhận thấy chủ yếu là người Kenya và Uganda, nhưng cũng có người Tanzania và Congo. Ở một vùng đất nơi quyền tài phán bị tranh chấp, các cộng đồng đưa ra luật riêng và cư dân cùng nhau hòa nhập và chung sống hòa thuận. “Tất cả chúng tôi đều là người châu Phi”, một quan chức địa phương nói trong phim của Hattab. “Người dân ở đây là những người bạn thân nhất của tôi”.
Cư dân trên đảo Migingo rất có tinh thần kinh doanh và chỉ cần kiếm được lợi nhuận thì sẽ có người tìm ra. Trên đảo có siêu thị, hiệu thuốc, quán bar, nhà chứa, sòng bạc ngoài trời tạm thời, tiệm cắt tóc và cân của ngư dân. Người ta nói rằng mỗi người sống ở đây đều có công việc kinh doanh riêng của mình.
Daniel Obadha, người điều hành một tiệm cắt tóc và một trạm sạc điện thoại di động trên đảo trong nhiều năm, cho biết: “Tôi thích sống ở Migingo, vì nhiều khách hàng không chỉ đến từ Kenya, mà còn từ Uganda và Tanzania nên có rất nhiều hoạt động kinh doanh và tôi kiếm được nhiều tiền hơn ở lục địa châu Phi". Hattab cho biết vì không cần thị thực nên đảo Migingo thu hút nhiều nhóm dân tộc đa dạng đến sinh sống.
Eddison Ouma, một ngư dân đến từ Uganda, đã sống trên đảo Migingo hơn 5 năm nhưng do đường xa nên mỗi năm anh chỉ về nhà thăm họ hàng hai lần. “Chúng tôi không có việc làm, đó là lý do tại sao chúng tôi đánh cá”, Ouma nói vào năm 2019, đồng thời cho biết thêm rằng anh đã trả một phần sản phẩm đánh bắt được của mình làm “tiền bảo vệ” cho cảnh sát Uganda trên đảo. Năm 2004, Uganda bắt đầu cử cảnh sát vũ trang và thủy quân lục chiến đến Migingo để đánh thuế ngư dân và bảo vệ họ khỏi các cuộc tấn công của cướp biển.
Tuy nhiên, ngư dân Kenya bắt đầu phàn nàn về việc các quan chức Uganda quấy rối, bao gồm cả việc đánh bắt cá ở vùng biển Uganda. Để đáp trả, chính phủ Kenya đã triển khai thủy quân lục chiến tới đảo Migingo, suýt dẫn đến xung đột giữa hai nước.
Theo Al Jazeera, vào năm 2019, Kennedy Ochieng đến từ Kenya bị buộc tội đánh cá ở vùng biển Ugandan và gần 700 pound cá rô sông Nile, nhiên liệu và mồi mà anh ta câu được đã bị cảnh sát Uganda tịch thu.
"France 24" đưa tin, trong những năm gần đây, hai bên đã đạt được thỏa thuận giải quyết một số tranh chấp. Ngư dân của cả hai bên được phép đánh bắt cá ở vùng biển Uganda, nhưng việc mạo hiểm đi quá xa vẫn có thể dẫn đến việc thu giữ cá.
Theo Al Jazeera, một thực thể chính khác được hưởng lợi từ Đảo Migingo là công ty cho thuê thuyền. Họ thu lợi nhuận bằng cách tính phí cho những ngư dân thuê thuyền bằng 8/10 sản lượng đánh bắt của họ.
Vẫn có sự bất đồng về Migingo: Người Kenya tuyên bố một cách bất thường rằng cá rô sông Nile sinh sản ở vùng nước nông hơn của Kenya và do đó thuộc về họ. Người dân Uganda xứng đáng có được hồ nước sâu nơi họ sinh sống, mặc dù hòn đảo này chắc chắn là của người Kenya. Hai nước hiện chia sẻ hòn đảo, cố gắng tìm kiếm sự hòa giải dưới cái bóng "cuộc chiến tranh nhỏ nhất" của châu Phi.
Vì vậy, khi các chính phủ tranh giành chủ quyền trên hòn đảo đá, câu hỏi mà ngư dân và sinh kế của họ phải đối mặt vẫn là: "Chúng ta có thể ngăn chặn họ trong bao lâu?".
Theo Micheal Wing - Epoch Times tiếng Anh
Thanh Hương biên dịch
