Các nhà khoa học sử dụng các phân tử và tế bào miễn dịch được thiết kế đặc biệt để giảm thiểu tế bào "xác sống" bị hư hỏng và chống lão hóa. Chúng ta cũng có thể thực hiện điều này một cách tự nhiên và toàn diện.
Quá trình lão hóa tự nhiên của một người bắt đầu từ khi sinh ra và bị ảnh hưởng bởi sự phát triển, trưởng thành, bệnh tật và cuối cùng là cái chết.
Khi chúng ta già đi, chúng ta có xu hướng chậm chạp hơn trong các hoạt động. Điều này xảy ra bởi vì các tế bào trong cơ thể chúng ta cũng già đi và hoạt động kém hơn.
Tổn thương phân tử và tế bào có hại có thể xảy ra trong hàng tỷ tế bào trong cơ thể, dẫn đến chức năng suy giảm, nhận thức giảm, suy yếu và khả năng miễn dịch suy yếu.
Những tế bào già này có thể được tìm thấy hầu hết mọi nơi, từ da đến mắt, tim và não. Chúng được gọi là tế bào già (senescent cells) hoặc tế bào "zombie".
Mặc dù, trong một mô hình chuyển gen được sử dụng cho nghiên cứu, những tế bào xác sống có thời gian tồn tại ngắn, có thể có lợi cho việc chữa lành vết thương, nhưng đối với sức khỏe nói chung, chúng lại có hại.
Vì cơ thể chúng ta chỉ có thể loại bỏ một phần các tế bào zombie mãn tính như một biện pháp phòng thủ, nên chúng càng tích tụ lâu trong cơ thể, chúng ta càng dễ mắc bệnh hoặc lão hóa.
Tế bào "hoàng hôn"
Tế bào xác sống, được quan sát lần đầu tiên vào năm 1961, khi các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng các nguyên bào sợi (thuộc mô liên kết) đang hoạt động bình thường của con người chỉ có thể nhân lên một số lần nhất định trong đĩa petri. Đến cuối cùng, những tế bào này trở nên bất hoạt và không thể phân chia nữa.
Ở người trưởng thành, tế bào sẽ trở nên biệt hóa với những chức năng chuyên biệt, chẳng hạn như biệt hóa thành tế bào não và không còn thường xuyên nhân lên. Tuy nhiên, một số loại tế bào khác, chẳng hạn như tế bào da và máu sẽ tiếp tục phân chia giúp cho da và máu liên tục được tái tạo.
Một tế bào xác sống đang ở giai đoạn "hoàng hôn" là tế bào chưa hoàn toàn chết, nhưng không còn hoạt động như trong thời kỳ đỉnh cao. Ví dụ, tế bào tuyến mồ hôi xác sống sẽ giảm tiết bã nhờn tới 60%, dẫn đến tình trạng da kém trơn nhẵn hơn. Trong khi chức năng của tế bào xác sống đã bị suy giảm, thì chúng vẫn tiếp tục kháng cự cái chết, phát ra các tín hiệu sinh học có hại, do đó có thể làm suy giảm nhận thức, trầm trọng thêm sự suy nhượng và làm suy yếu hệ miễn dịch. Tệ hơn nữa, số lượng của chúng tăng lên theo tuổi tác.
Các loại kích thích có hại, tạo ra tế bào xác sống bao gồm:
- Các tổn thương của DNA
- Stress oxy hóa
- Béo phì
- Đường huyết cao
- Lạm dụng rượu
- Hệ miễn dịch suy yếu
Tế bào xác sống có thể giải phóng một hỗn hợp các phân tử có hại cũng như các tín hiệu viêm, chẳng hạn như các cytokine và protein, gây ảnh hưởng đến chức năng của các tế bào lân cận và gây ra viêm cục bộ.
Bản thân các tế bào miễn dịch cũng già đi, và do đó hậu quả còn có thể thảm khốc hơn.
Tế bào miễn dịch xác sống, bị thu hút bởi các tín hiệu viêm từ tế bào xác sống khác, sẽ tiết ra các phân tử viêm của riêng chúng. Như vậy, chúng không những không dọn dẹp mớ hỗn độn mà còn làm tăng thêm tình trạng viêm.
Hiện tượng này được gọi là "lão hóa do viêm" (Inflamageing), là một vòng luẩn quẩn hủy diệt kéo dài, cũng là nguyên nhân của nhiều căn bệnh mạn tính.
Đây là lý do tại sao sự tích tụ của các tế bào xác sống và viêm do lão hóa có liên quan đến nhiều căn bệnh, bao gồm ung thư, tiểu đường, bệnh tim, bệnh thận và bệnh Alzheimer.
Các thuốc nhắm tới tế bào Zombie
Trong thập kỷ vừa qua, các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm nhiều phương pháp khác nhau nhằm tiêu diệt tế bào xác sống để kéo dài tuổi thọ của con người.
Hiện tại có khoảng 11 thử nghiệm lâm sàng được liệt kê trên trang web thử nghiệm lâm sàng của Hoa Kỳ đang nghiên cứu các chất chống lão hóa (senolytics) hoặc các liệu pháp chống lão hóa mới. Mục tiêu của các nghiên cứu này là phát triển các loại thuốc có thể trì hoãn, ngăn ngừa hoặc đảo ngược các bệnh liên quan đến tuổi tác như Alzheimer, thoái hóa khớp, suy giảm thị lực và các bệnh thận mạn tính.
Senolytic là một loại phân tử nhỏ được sử dụng để kích hoạt một cách chọn lọc cái chết của các tế bào zombie.
Trong một bài báo năm 2017 trên tạp chí Nature, Jennifer Elisseeff, kỹ sư y sinh tại Đại học Johns Hopkins, đã tuyên bố: "Chỉ bằng cách loại bỏ các tế bào già cỗi, bạn đã có thể kích thích sản sinh các mô mới".
Điều này có thể khởi động lại các cơ chế sửa chữa tự nhiên và khả năng chữa lành của chúng ta, giống như khi ta dọn dẹp đống lộn xộn trong phòng để đón không khí trong lành lưu thông.
Trẻ hóa các con chuột già
Trong một nghiên cứu được công bố vào năm 2015, một nhóm nghiên cứu thuộc Phòng khám Mayo ở Rochester, Minnesota và Viện Nghiên cứu Scripps ở Jupiter, Florida, đã phát hiện ra rằng sự kết hợp của hai hợp chất, dasatinib và quercetin (D + Q), tiêu diệt tế bào già cỗi ở những con chuột già một cách hiệu quả.
Phác đồ điều trị đó làm cho chuột bớt suy nhược, tim được trẻ hóa và tăng sức bền (khi chạy). Chức năng tim và phản ứng của động mạch Cảnh được cải thiện chỉ năm ngày sau khi dùng một liều duy nhất.
Trước khi thử nghiệm kết hợp thuốc D + Q trên động vật, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng việc sử dụng đồng thời dasatinib và quercetin giúp giảm một cách hiệu quả số lượng nguyên bào sợi (fibroblast) bị tổn thương của chuột già trong thí nghiệm (in vitro).
Hiệu quả của Dasatinib liều 250 nM, quercetin liều 50 μM hoặc dasatinib 250 nM với quercetin liều 50 μM (D+Q), trên tỷ lệ tế bào zombie trong mô hình nguyên bào sợi phôi chuột. (The Epoch Times)
Dasatinib loại bỏ các tiền tế bào mỡ già cỗi ở người, trong khi quercetin có hiệu quả hơn đối với các tế bào nội mô già cỗi của người và tế bào gốc tủy xương ở chuột.
Dasatinib là một chất ức chế enzyme kinase nhắm vào một protein tế bào đặc hiệu để điều trị bệnh bạch cầu. Đây là một loại thuốc phân tử nhỏ được sử dụng để làm chậm sự phát triển và lan rộng của các tế bào ung thư trong cơ thể.
Quercetin là một flavonoid chống oxy hóa mạnh, do đó có tác dụng chống viêm, hạ huyết áp và chống béo phì.
Quercetin có nguồn gốc từ tiếng Latinh "quercetum", có nghĩa là "rừng sồi". Nó thuộc về một nhóm các flavonol cơ thể người không thể tổng hợp được. Quercetin được phân bố rộng rãi trong tự nhiên và có nhiều trong các nguồn thực phẩm như trái cây (đặc biệt là họ cam chanh), rau lá xanh, các loại hạt, vỏ cây, quả hạch, kiều mạch, hoa, bông cải xanh, dầu ô liu, hành tây, táo, nho đỏ, rượu vang đỏ, anh đào sẫm màu, trà xanh và các loại quả mọng như việt quất và nam việt quất.
Cải thiện chức năng nhận thức
Các nhà nghiên cứu đang thử nghiệm sử dụng dasatinib và quercetin để loại bỏ các tế bào zombie ở các mô hình động vật và bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer (AD).
Trong một nghiên cứu năm 2019, chuột mắc bệnh AD được điều trị bằng cả hai loại thuốc này cho thấy có hiện tượng giảm viêm não và cải thiện chức năng ghi nhớ so với nhóm dùng giả dược.
Các nhà nghiên cứu hiện đang đánh giá độ an toàn và hiệu quả của sự kết hợp hai thuốc này ở những người mắc bệnh AD giai đoạn đầu. Trong thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1, năm người được dùng D + Q trong ba tháng, hai thuốc này được coi là an toàn cho bệnh nhân. Nhóm nghiên cứu hiện đang tiến hành một thử nghiệm lớn hơn để đánh giá xem liệu sự kết hợp thuốc có thể điều trị hiệu quả cho bệnh nhân AD giai đoạn đầu hay không.
Cải thiện thị lực
Bệnh nhân tiểu đường có thể bị phù nề ở vùng trung tâm võng mạc phía sau mắt, được gọi là phù Hoàng điểm. Đây là một biến chứng của bệnh tiểu đường do lượng đường trong máu tăng cao khiến thành mạch máu để dịch rò ra ngoài (tăng tính thấm thành mạch), đặc biệt là ở những bệnh nhân lớn tuổi.
Trong mạch máu võng mạc của bệnh nhân tiểu đường có các tế bào zombie. Những tế bào này tồn tại dai dẳng vì chúng chứa rất nhiều protein có tác dụng chống lại hiện tượng chết tế bào.
Foselutoclax là một loại thuốc ngăn chặn các protein chống đối chết tế bào, nó loại bỏ một cách chọn lọc các tế bào zombie trong mạch máu võng mạc của bệnh nhân tiểu đường mà không gây hại cho các tế bào khỏe mạnh.
Ở chuột mắc bệnh tiểu đường, foselutoclax làm giảm khoảng 50% hiện tượng rò rỉ mạch máu võng mạc, dẫn đến cải thiện thị lực.
Trong một thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1, tám bệnh nhân bị phù võng mạc do bệnh tiểu đường được tiêm một liều foselutoclax duy nhất. Sau khi tiêm 12 tuần, có sáu bệnh nhân cải thiện được chức năng thị lực, và đến tuần thứ 24, năm bệnh nhân có cải thiện. Nhìn chung, vào tuần thứ 24, 62,5% người tham gia có thể đọc được thêm từ năm chữ trở lên, và số người đọc được mười chữ trở lên là 50%.
Ruột được trẻ hóa
Một số bộ phận của cơ thể có tiềm năng tự tái tạo cao để duy trì sự trẻ trung khi chúng ta già đi. Đặc biệt là ruột, được biết đến với khả năng tái tạo phi thường. Tuy nhiên, khả năng này giảm dần theo tuổi.
Theo một bản thảo công bố vào tháng 3, các nhà khoa học tại Phòng thí nghiệm Cold Spring Harbor - một viện nghiên cứu tư nhân phi lợi nhuận ở New York và là nơi có tám người đoạt giải Nobel - đã trẻ hóa thành công ruột của chuột già.
Có một thụ thể có tên uPAR, một protein bề mặt tế bào kích hoạt rộng rãi trong quá trình lão hóa. Nó được trình diện cao độ trên bề mặt của tế bào zombie ở cả động vật và người. Các nhà nghiên cứu đã phát triển thụ thể kháng nguyên chimeric tế bào T đầu tiên (CAR-T) có khả năng nhận biết uPAR và loại bỏ các tế bào già cỗi này một cách an toàn và hiệu quả.
Sau điều trị bằng tế bào uPAR CAR-T , tỷ lệ các tế bào dương tính với uPAR trong ruột của chuột già giảm đáng kể, đạt mức tương đương với những con chuột non.
Ngoài ra, một dấu hiệu của lão hóa khác, đó là các tế bào dương tính với beta-galactosidase liên quan đến lão hóa (SA-β-gal) cũng giảm đáng kể sau điều trị.
Các cách tự nhiên để loại bỏ tế bào Zombie
Ngoài phương pháp dùng thuốc, có nhiều phương pháp tự nhiên khác đã cho thấy tiềm năng tiêu diệt tế bào zombie của chúng.
Một lối sống không lành mạnh, chẳng hạn như thừa cân, hút thuốc hoặc tiêu thụ nhiều đường, có thể làm mất chức năng của telomere, dẫn đến sự tích tụ của các tế bào zombie.
Telomere là các chuỗi trình tự DNA nằm ở đầu của nhiễm sắc thể, có chức năng bảo vệ, điều khiển quá trình phân chia tế bào. Chiều dài của chúng có thể coi như một dấu ấn sinh học, cho biết yếu tố di truyền và tác động của môi trường lên tuổi thọ và các bệnh liên quan đến tuổi tác. Telomere bị cắt ngắn tương đương với lão hóa, ung thư và tử vong.
Sống một lối sống lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa sự hình thành và tích tụ của các tế bào zombie.
Hạn chế Calo
Vào những năm 1930, Clive McCay, một nhà khoa học tại Đại học Cornell ở New York, đã công bố một bài báo cho thấy chỉ một thay đổi đơn giản trong chế độ ăn thôi cũng có thể giúp động vật khỏe mạnh lâu hơn và kéo dài tuổi thọ.
Ông McCay phát hiện ra rằng bằng cách hạn chế chế độ ăn của chuột xuống mức gần như bị bỏ đói, ông có thể tăng tuổi thọ của chúng lên đến 33%.
Lần đầu tiên, các nhà khoa học tìm thấy bằng chứng cho thấy việc làm chậm quá trình lão hóa là có thể thực hiện được.
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng việc hạn chế calo có thể làm giảm tỷ lệ tế bào zombie ở ruột già của cả chuột và người.
Trong xã hội hiện đại, con người được hưởng lợi từ việc tiếp cận thực phẩm liên tục nhờ vào công nghệ đông lạnh và bảo quản mát. Thức ăn nhanh lúc nào cũng sẵn, siêu thị tràn lan đồ ăn vặt, tạo nên văn hóa ăn uống quá độ.
Hạn chế calo và nhịn ăn gián đoạn có thể giảm lượng thức ăn nạp vào mà không dẫn đến suy dinh dưỡng. Những phương pháp này đã được chứng minh là làm giảm lão hóa bằng cách kích hoạt autophagy.
Những con chuột đực áp dụng chế độ ăn hạn chế có tuổi thọ tăng 33% so với những con chuột áp dụng chế độ ăn không hạn chế.(The Epoch Times)
Tự thực (Autophagy)
Tự thực, bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là "ăn chính mình". Đó là một quá trình tự nhiên của tế bào nhằm phân hủy, loại bỏ các phế phẩm thải loại bên trong các tế bào già hoặc tế bào bị bệnh. Quá trình này tích cực loại bỏ các chất có hại như protein vón cục và DNA bị tổn hại, qua đó ngăn chặn sự tạo thành các tế bào zombie.
Rất nhiều nghiên cứu tiến hành trên nấm men, giun, ruồi giấm và chuột đã xác nhận rằng tăng cường tự thực có vai trò chống lão hóa. Kích thích các gen liên quan đến tự thực đã được chứng minh là có thể làm chậm quá trình lão hóa và kéo dài tuổi thọ.
Một số chất bổ sung dinh dưỡng, chẳng hạn như resveratrol, curcumin và spermidine, đồng thời với những lợi ích cho tim mạch và não bộ, thì cũng được cho là có tác dụng kích hoạt quá trình tự thực.
Tập thể dục vừa phải
Tập thể dục được chứng minh là có tác dụng làm giảm sự hiện diện của tế bào zombie trong các cơ quan trọng yếu như tim, gan, cơ, thận và mô mỡ.
Để chuột chạy tự do trên guồng bánh xe trong thời gian ba tuần sẽ cho thấy các dấu hiệu của tế bào zombie trong tim giảm đi.
Ở chuột già, tập thể dục aerobic trên máy chạy trong 15 đến 60 phút mỗi ngày, năm lần một tuần trong sáu tuần, đã làm giảm đáng kể nồng độ beta-galactosidase liên quan đến tế bào zombie trong thận.
Những tiện ích hiện đại như thang máy và ô tô đã làm giảm đi nhu cầu vận động thể chất. Công việc văn phòng ít vận động và sử dụng quá nhiều điện thoại thông minh, máy tính và trò chơi điện tử cũng góp phần làm giảm hoạt động thể chất, đẩy nhanh quá trình lão hóa và tăng nguy cơ mắc các bệnh khác nhau.
Thiền định
Mặc dù chưa có nghiên cứu trực tiếp về tác động của thiền định lên số lượng tế bào zombie, nhưng nhiều bằng chứng khoa học cho thấy các bài tập thiền có thể mang lại hiệu quả tích cực trong việc ngăn ngừa hoặc giảm thiểu sự xuất hiện của chúng. Điều này được nhấn mạnh bởi ảnh hưởng của thiền định lên các dấu ấn sinh học khác nhau có liên quan, bao gồm telomere, kích thước não, viêm, mức độ căng thẳng và chức năng miễn dịch.
Thiền định đã được chứng minh là làm tăng hoạt động của telomerase, làm giảm quá trình viêm nhiễm và giảm nhẹ tác động của căng thẳng mạn tính, tất cả đều góp phần ngăn ngừa hoặc loại bỏ các tế bào zombie.
Khi chúng ta già đi, não của chúng ta teo nhỏ lại. Tế bào zombie góp phần vào quá trình này bằng cách giải phóng các chất độc hại tiêu diệt các tế bào khỏe mạnh, dẫn đến mất tế bào não và teo não. Một nghiên cứu năm 2015 cho thấy kích thước não của 50 người tập thiền lâu năm được bảo tồn tốt, chỉ teo nhỏ một chút theo tuổi so với 50 người đối chứng cùng độ tuổi.
Một nghiên cứu ngẫu nhiên có kiểm soát năm 2019 được công bố trên tạp chí Tâm Thần kinh Nội tiết (Psychoneuroendocrinology) báo cáo rằng khi thực hành một loại thiền tập trung vào lòng từ bi giúp làm chậm quá trình lão hóa sinh học.
Một nghiên cứu lớn về bộ gen cho thấy thiền định tăng cường chức năng miễn dịch mà không kích hoạt các tín hiệu viêm. Một hệ thống miễn dịch bình thường, tăng cường hoạt động, sẽ giúp cơ thể loại bỏ các tế bào zombie.
Trong thế giới hiện đại hối hả, các tế bào của chúng ta phải chịu đựng nhiều căng thẳng hơn. Thực hành thiền định có thể giúp chúng ta tìm thấy sự an lạc và còn có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa và giảm tác động của lão hóa.
Cách tiếp cận toàn diện
Sử dụng phương pháp dược lý để loại bỏ tế bào zombie là một lĩnh vực đang phát triển nhanh chóng, với nhiều ứng cử viên tiềm năng hiện đang được thử nghiệm. Tuy nhiên, tính an toàn và hiệu quả lâu dài của chúng trê người vẫn chưa được xác định đầy đủ.
Các loại thuốc đang được phát triển nhằm mục tiêu loại bỏ các tế bào zombie, trong khi các chiến lược tự nhiên có thể ngăn chặn và loại bỏ các tế bào zombie. (Illustrated by The Epoch Times, Shutterstock)
Mặc dù có tiềm năng, các phương pháp dựa trên dược phẩm để đạt mục tiêu loại bỏ tế bào zombie sẽ phải đối mặt với những hạn chế đáng kể.
Thứ nhất, không phải tất cả các tế bào zombie đều giống nhau. Ở cấp độ phân tử, chúng tạo ra các cytokine và protein khác nhau và sử dụng các chiến lược khác nhau để trốn tránh sự hủy diệt.
Sự đa dạng này đòi hỏi phải phát triển các loại thuốc đặc hiệu, được thiết kế cho mỗi loại bệnh cụ thể. Mỗi loại thuốc phải nhắm mục tiêu một cách hiệu quả vào các đặc điểm riêng biệt của các tế bào zombie, liên quan đến căn bệnh, đặt ra một thách thức đáng kể cho nhiệm vụ phát triển thuốc.
Thứ hai, khi nhắm vào các tế bào zombie, thuốc có thể vô tình ảnh hưởng đến các con đường sinh lý khác, có khả năng gây ra các tác dụng phụ không mong muốn, đặc biệt là ở liều cao. Tăng cường các quá trình làm sạch tự nhiên của cơ thể có thể là giải pháp để giảm thiểu những lo ngại này.
Hơn nữa, thuốc có thể loại bỏ các tế bào zombie nhưng không ngăn chặn sự hình thành của chúng. Thuốc chỉ phát huy tác dụng khi các tế bào Zombie đã tích tụ.
Ngược lại, các chiến lược tự nhiên và toàn diện có thể hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa sự hình thành của các tế bào zombie. Không giống như thuốc, các phương pháp này áp dụng cách tiếp cận toàn diện thay vì nhắm vào loại tế bào zombie cụ thể. Do đó, chúng ít có khả năng gây ra các tác dụng phụ bất ngờ thường liên quan đến can thiệp dược lý.
Một cuộc sống lâu dài và khỏe mạnh là mong muốn vĩnh cửu của con người. Việc tích hợp các phương pháp hiện đại và truyền thống mang lại tiềm năng giảm thiểu sự hiện diện của các tế bào zombie già cỗi, do đó làm chậm quá trình lão hóa và nâng cao chất lượng cuộc sống của chúng ta nói chung.
Theo Yuhong Dong, Tiến sỹ Chuyên khoa Bệnh truyền nhiễm
The Epoch Times.
Tân Minh biên dịch
Quan điểm được trình bày trong bài viết này là ý kiến của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times. Epoch Health hoan nghênh các cuộc thảo luận chuyên môn và tranh luận thân thiện. Để gửi ý kiến, vui lòng làm theo những hướng dẫn này và gửi qua biểu mẫu của chúng tôi tại đây.
