Hoa Đà và cây thược dược

Tương truyền rằng xung quanh ngôi nhà danh y thời Tam Quốc – Hoa Đà ở có trồng đầy hoa cỏ, thảo dược. Ông luôn cẩn thận nếm thử từng loại thực vật để xác định rõ dược tính của chúng rồi mới sử dụng cho bệnh nhân, vậy nên ông chưa từng dùng nhầm lẫn thuốc bao giờ.

Có lần có người mang đến cho Hoa Đà một cây thược dược, ông liền trồng ngay cây ấy trước cửa nhà. Sau đó ông nếm thử lá, thân và hoa của cây thược dược này và cảm thấy nó hết sức bình thường, không có bất kỳ dược tính gì, do vậy ông đã không dùng loại cây này vào việc điều trị bệnh.

Một đêm khuya nọ Hoa Đà đang đọc sách dưới ánh đèn thì chợt nghe thấy tiếng khóc của một cô gái. Ông ngẩng đầu lên xem, chỉ thấy bên ngoài cửa sổ, dưới ánh trăng lờ mờ có một cô gái rất xinh đẹp đang đứng khóc, trông cô có phần ủy khuất. Hoa Đà hơi bối rối, ông đẩy cửa bước ra ngoài nhưng không trông thấy ai, chỉ thấy có một cây thược dược mọc ở chỗ cô gái đứng ban nãy. Hoa Đà máy động niệm đầu một cái: “Lẽ nào cây thược dược kia chính là cô gái vừa khóc?”

Rồi ông lắc lắc đầu mỉm cười, bảo với cây thược dược rằng: “Toàn thân ngươi từ gốc đến ngọn không có chỗ nào đặc biệt, làm sao dùng làm thuốc đây?”

Ông bèn quay trở vào nhà tiếp tục đọc sách. Không ngờ vừa ngồi xuống, ông lại nghe thấy tiếng cô gái khóc, lại quay trở ra sân nhìn xem thì vẫn là cây thược dược ấy. Liên tục mấy lần đều như vậy.

Một cô gái rất xinh đẹp đang đứng khóc. (Tranh Ngải Lan/Chánh Kiến)

Hoa Đà cảm thấy rất kỳ lạ bèn đánh thức người vợ đang ngủ của mình và kể lại tỉ mỉ từng chi tiết câu chuyện vừa rồi cho vợ nghe. Vợ ông nhìn khắp một lượt những cây cỏ hoa, thảo dược bên ngoài cửa sổ rồi nói: “Từng cọng cỏ cái cây ở nơi này qua bàn tay tướng công đều trở thành thuốc tốt, đều được tướng công dùng để cứu vô số tính mệnh bệnh nhân, duy chỉ có cây thược dược này là bị gạt sang một bên. Thiếp nghĩ có lẽ tướng công chưa tra kỹ công dụng của nó nên nó tự nhiên cảm thấy ủy khuất”.

Hoa Đà nghe thế liền cười đáp rằng: “Ta đã nếm qua hàng trăm loại thảo dược, không loại nào là ta không nhận biết được dược tính một cách rõ ràng, nên dùng gì đều sẽ dùng, chưa từng bỏ lỡ chút gì. Với cây thược dược này ta cũng nhiều lần nếm thử hoa, lá và thân của nó, đúng là không thể dùng làm thuốc được, sao có thể nói đã khiến nó phải chịu ủy khuất?”

Người vợ nói: “Tướng công chỉ nếm thử phần cây mọc trên mặt đất thôi, còn rễ của nó tướng công đã nếm thử chưa?”

Hoa Đà cảm thấy mất kiên nhẫn nên không nói thêm nữa mà quay người đi ngủ. Người vợ thấy chồng mình không còn lắng nghe lời khuyên như trước nữa, bà lo rằng cứ như vậy e sau này sẽ khó tránh khỏi việc phạm sai sót.

Cách mấy hôm sau vợ của Hoa Đà đến kỳ kinh bị đau bụng, máu chảy rất nhiều, bụng dưới đau quặn thắt. Bà không nói với chồng mà lặng lẽ đào rễ cây thược dược lên, đun sôi với nước rồi uống. Qua nửa ngày cơn đau bụng giảm nhiều và máu lại ra như bình thường.

Khi bà đem chuyện này kể với chồng, Hoa Đà mới biết mình quả thật đã làm cây thược dược phải chịu ủy khuất, đồng thời ông cũng cảm ơn vợ mình đã qua thực tiễn giúp ông biết được thược dược đích xác là một vị thuốc hay với công dụng giảm đau, cầm máu.

Thiên Nhất - Chánh Kiến (link bài gốc ở đây)