Nghiên cứu: 18,8% doanh thu bán xe điện của Trung Quốc tới từ trợ cấp của Bắc Kinh

Một nghiên cứu mới đây đã làm rõ quy mô của trợ cấp chính phủ trong ngành công nghiệp xe điện của Trung Quốc.

Theo một nghiên cứu mới của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), một tổ chức nghiên cứu của Hoa Kỳ, chính phủ Trung Quốc đã cung cấp ít nhất 230 tỷ USD tiền hỗ trợ cho các nhà sản xuất xe điện như BYD trong hơn một thập kỷ, với các khoản trợ cấp chiếm khoảng 18,8% doanh thu bán hàng.

Trong thập kỷ qua, các khoản trợ cấp của chính phủ là trụ cột cốt lõi trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm trở thành cường quốc xe điện.

Các khoản tiền này của chính phủ đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp xe điện của Trung Quốc và là lý do tại sao Châu Âu đã đưa ra các biện pháp đối phó với làn sóng xe điện giá rẻ được xuất khẩu từ Trung Quốc. Tuần trước, EU đã công bố mức thuế bổ sung lên tới 38,1% đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc.

Sau một cuộc điều tra, EU phát hiện ra rằng các công ty Trung Quốc được hưởng lợi từ các khoản trợ cấp không công bằng của chính phủ, cho phép họ bán ô-tô với giá thấp hơn nhiều so với các đối thủ Châu Âu.

Tháng trước, Hoa Kỳ đã công bố sẽ tăng thuế đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc lên 100%.

Dữ liệu của CSIS cho thấy sự hỗ trợ của chính quyền Trung Quốc cho thị trường xe điện của Trung Quốc đã tăng gấp khoảng ba lần từ năm 2017 đến năm 2020, đạt mức đáng kinh ngạc là 45 tỷ USD vào cả năm 2022 và 2023.

Các nhà sản xuất xe điện của Trung Quốc có thể nhận được sự hỗ trợ của chính phủ thông qua nhiều kênh khác nhau, bao gồm trợ cấp cơ sở hạ tầng, miễn thuế và hoàn tiền cho người mua.

CSIS cho biết ước tính của họ - rằng Trung Quốc đã trợ cấp cho ngành công nghiệp xe điện ở mức 230 tỷ USD từ năm 2009 đến nay - có khả năng là một ước tính thấp hơn thực tế vì nó không bao gồm sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương. Nhiều chính quyền địa phương ở Trung Quốc đã đầu tư rất lớn vào các công ty xe điện địa phương. Ước tính cũng loại trừ trợ cấp cho các bộ phận khác của chuỗi cung ứng xe điện, chẳng hạn như mảng sản xuất pin.

Theo ước tính của CSIS, gã khổng lồ sản xuất pin Trung Quốc CATL đã nhận được 809 triệu USD tiền trợ cấp của chính phủ Trung Quốc vào năm 2023, gấp đôi con số năm 2022.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, Trung Quốc hiện là thị trường xe điện lớn nhất thế giới và sản lượng xe điện của Trung Quốc vào năm 2023 sẽ chiếm 60% doanh số bán xe điện toàn cầu - cao hơn nhiều so với các đối thủ cạnh tranh như Hoa Kỳ và Nhật Bản.

Người dân ngồi thử xe điện tại gian hàng của Geely trong Triển lãm Chuỗi cung ứng Quốc tế Trung Quốc tại Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 1/12/2023. (Ảnh: Jade Gao/AFP qua Getty Images)

Trợ cấp chính phủ chiếm 18,8% tổng doanh thu

Ông Scott Kennedy, tác giả của báo cáo và giám đốc Dự án Kinh tế Chính trị và Kinh doanh Trung Quốc của CSIS, cho biết quy mô trợ cấp của chính phủ Trung Quốc chiếm khoảng 18,8% tổng doanh thu bán xe điện của Trung Quốc từ năm 2009 đến năm 2023.

Ông chỉ ra rằng tỷ lệ trợ cấp của chính phủ Trung Quốc trong tổng doanh thu bán hàng đã giảm từ hơn 40% trước năm 2017 xuống còn hơn 11% vào năm 2023.

Theo ước tính của ông, trợ cấp trung bình cho mỗi người mua xe điện ở Trung Quốc là 4.600 USD vào năm 2023, giảm so với mức 13.860 USD vào năm 2018.

Ông Kennedy lưu ý rằng sự hỗ trợ của Bắc Kinh đối với xe điện bao gồm các chính sách phi tiền tệ có lợi cho các nhà sản xuất ô-tô trong nước hơn là các nhà sản xuất nước ngoài.

Ông Kennedy cũng lưu ý rằng sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ Trung Quốc đối với các công ty xe điện của Trung Quốc và sự tăng trưởng của thị trường vẫn chưa thúc đẩy đáng kể lợi nhuận.

Sự hỗ trợ lớn của chính phủ cũng dẫn đến sự cạnh tranh khốc liệt giữa nhiều công ty sản xuất ô-tô điện của Trung Quốc, với việc giảm giá bán sản phẩm. Seagull của BYD là một trong những chiếc ô-tô điện bán chạy nhất, được bán với giá dưới 10.000 USD tại Trung Quốc.

Theo phân tích về quý đầu tiên của nhóm đầu tư CLSA, lợi nhuận ròng trên mỗi xe của BYD đã giảm xuống còn 739 USD trong 12 tháng qua. Dữ liệu cho thấy lợi nhuận ròng của Tesla, hãng xe điện hàng đầu tại Hoa Kỳ, đã giảm xuống còn 2.919 USD.

Vào năm 2023, ngành công nghiệp xe điện của Trung Quốc đã phải đối mặt với cuộc chiến giá cả khốc liệt, với các công ty ô-tô hoặc là cắt giảm giá hoặc tung ra các dòng sản phẩm giá rẻ.

Nghiêm túc xem xét các thách thức

Báo cáo kêu gọi các nhà sản xuất ô-tô phương Tây nghiêm túc xem xét những thách thức mới từ các nhà sản xuất ô-tô Trung Quốc

Bốn năm trước, ông Kennedy đã cảnh báo các chính phủ phương Tây trong một báo cáo về khả năng xe điện Trung Quốc có thể gây ra căng thẳng thương mại và đề xuất 7 sáng kiến ​​chính sách.

Bốn năm sau, ông Kennedy cho biết, các nhà sản xuất ô-tô và chính phủ phương Tây nói chung vẫn còn do dự và chưa đủ chủ động đối phó với những thách thức do xe điện Trung Quốc đặt ra.

"Các nhà phân tích ô-tô độc lập và các nhà sản xuất ô-tô phương Tây mà tôi đã nói chuyện đều đồng ý rằng các nhà sản xuất ô-tô điện và pin của Trung Quốc đã đạt được tiến bộ to lớn và (phương Tây) phải nghiêm túc xem xét vấn đề này", ông Kennedy cho biết.

Công nhân lắp ráp mẫu xe thể thao đa dụng chạy điện (SUV) Volkswagen ID.4 tại nhà máy VW vào ngày 18/9/2020 ở Zwickau, Đức. (Ảnh: Jens Schlueter/Getty Images)

Xuất khẩu xe điện và xe hybrid lần đầu tiên sụt giảm

Vào ngày 14/6, Hiệp hội các nhà sản xuất ô-tô Trung Quốc đã công bố báo cáo về sản lượng và doanh số bán hàng hàng tháng của ngành công nghiệp ô-tô trong tháng 5. Theo dữ liệu, lần đầu tiên xuất khẩu xe điện và xe hybrid hàng tháng của Trung Quốc đã giảm 9% so với cùng kỳ năm ngoái, với lượng xe xuất khẩu chỉ đạt 99.000 xe trong tháng 5.

Sự sụt giảm chủ yếu là do doanh số bán xe điện giảm đáng kể. Theo dữ liệu tháng 5, 77.000 xe EV đã được xuất khẩu, giảm 22,3% so với cùng kỳ năm ngoái và giảm 13,8% so với tháng 4.

Trong những năm gần đây, nền kinh tế Trung Quốc đã suy yếu, với nhu cầu trong nước suy giảm, trong khi ngành công nghiệp xe điện của nước này ở trong trạng thái dư thừa sản lượng. Lượng hàng dư thừa đã được bán phá giá ở nước ngoài, đe dọa ngành công nghiệp của các quốc gia khác.

Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu đã tuyên bố rằng Trung Quốc đang bán phá giá xe điện giá rẻ được chính phủ trợ cấp và cả hai khu vực này đều đã áp dụng các biện pháp đối phó.

"Các nhà sản xuất ô-tô Trung Quốc ban đầu hy vọng sẽ có thể giảm bớt áp lực cạnh tranh quá mức trên thị trường trong nước bằng cách mở rộng thị trường nước ngoài", bà Vương Tú Văn (Wang Shiow-Wen), trợ lý nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Quốc gia Đài Loan, nói với tờ Epoch Times vào ngày 12/6.

“Nếu thuế quan của EU ngăn cản các nhà sản xuất ô-tô Trung Quốc mở rộng thị phần ở nước ngoài, điều này không chỉ có thể gây ra làn sóng phá sản của các nhà sản xuất ô-tô Trung Quốc mà còn khiến nền kinh tế Trung Quốc vốn đang suy thoái trở nên tồi tệ hơn”.

Theo báo cáo, từ tháng 1 đến tháng 5 năm nay, Trung Quốc đã xuất khẩu 414.000 xe điện, giảm 1,8% so với cùng kỳ năm trước. Đây cũng là lần đầu tiên số liệu này suy giảm. Tuy nhiên, lượng xe hybrid xuất khẩu đạt 105.000 xe, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Tổng lượng xe xuất khẩu của Trung Quốc đã tăng 31,3% trong năm nay so với năm 2023.

Bảo Nguyên tổng hợp