Lợi ích của thực phẩm từ động vật đối với sức khỏe não bộ

Các chuyên gia phân tích về chế độ ăn thực vật đối với sức khỏe não bộ, tìm hiểu các chất dinh dưỡng cần thiết và cách cân bằng với thực phẩm từ động vật.

Trái cây và rau củ nhiều màu sắc có vai trò quan trọng thiết yếu trong chế độ ăn. Nhưng ngày càng nhiều chuyên gia cho rằng việc loại bỏ hoàn toàn các sản phẩm từ động vật có thể khiến não bộ thiếu hụt các chất dinh dưỡng quan trọng.

Chế độ ăn thuần chay nghiêm ngặt có thể thiếu các chất dinh dưỡng như protein hoàn chỉnh, một số chất béo lành mạnh, kẽm và sắt, và có thể không cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho não, tiềm ẩn khả năng làm giảm tâm trạng, trí nhớ và khả năng nhận thức.

Tiêu thụ nhiều thực phẩm từ thực vật cũng có thể thúc đẩy tác dụng chống viêm, giúp não bộ lão hóa khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc một số bệnh nhất định như chứng mất trí nhớ.

Tuy nhiên, bà La Grange cho biết chế độ ăn thuần chay nghiêm ngặt có nguy cơ thiếu hụt vitamin B12 và sắt (nếu không được bổ sung), điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thần kinh và nhận thức, đồng thời có thể làm suy giảm chức năng nhận thức.

Bên cạnh các vi chất dinh dưỡng, chất béo và protein có nguồn gốc từ động vật được tối ưu hóa cho cấu trúc và sinh lý học của con người, Tiến sĩ Natasha Campbell-McBride, một bác sĩ y khoa với bằng sau đại học về thần kinh học và dinh dưỡng người, đã viết trong cuốn sách "Giải thích về ăn chay" của bà. Nghiên cứu của bà cho thấy chất béo và protein là thành phần chính của cơ thể người sau nước, đóng vai trò là khối xây dựng quan trọng cho các cơ quan, xương, cơ và não.

Tiến sĩ Ede cho biết, trong khi một chế độ ăn chay được xây dựng tốt, khoa học, được bổ sung đầy đủ các thực phẩm toàn phần và trứng, có thể hỗ trợ sức khỏe não bộ, thì chế độ ăn thuần chay lại gây ra những thiếu hụt dinh dưỡng khó khắc phục ngay cả với việc sử dụng các chất bổ sung một cách cẩn thận. Nguy cơ đối với sức khỏe tâm thần phụ thuộc vào cách chúng ta xây dựng chế độ ăn thuần chay.

Theo Tiến sĩ Ede, để bất kỳ chế độ ăn nào được coi là "lành mạnh cho não bộ", nó phải đạt được ba mục tiêu:

• Nuôi dưỡng não bộ bằng tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết mà không cần dựa vào thực phẩm chế biến tăng cường hoặc chất bổ sung, bao gồm cả một số thực phẩm có nguồn gốc từ động vật trong chế độ ăn.
• Bảo vệ não bộ bằng cách loại trừ được các thành phần được chế biến siêu kỹ như carb tinh chế.
• Cung cấp năng lượng cho não bộ bằng cách duy trì mức đường huyết và insulin khỏe mạnh suốt cuộc đời.

Nhu cầu chất béo của não

Theo tiến sĩ Ede, não người có tới hai phần ba là chất béo, trong đó 20% là docosahexaenoic acid (DHA), loại omega-3 thiết yếu, đóng vai trò quan trọng đối với chức năng nhận thức.

Một bài đánh giá năm 2019 trên Tạp chí Dinh dưỡng Châu Á Thái Bình Dương đã chỉ ra vai trò thiết yếu của DHA đối với hoạt động chức năng tối ưu của các tế bào thần kinh. Nghiên cứu Framingham về Bệnh tim, được công bố năm 2006 trên Thư viện Thần kinh học của Tạp chí Y học Hoa kỳ, cho thấy một mối tương quan đáng chú ý: Mức DHA huyết tương càng cao thì nguy cơ sa sút trí tuệ do mọi nguyên nhân càng giảm. Những người trong nhóm có DHA huyết tương cao nhất giảm được 47% nguy cơ sa sút trí tuệ.

Theo tiến sĩ Ede, vấn đề là các thực phẩm thực vật thiếu DHA, nên chúng ta buộc phải hoàn toàn dựa vào nguồn động vật để có được chất dinh dưỡng quan trọng này. Mặc dù thực vật chứa axit béo omega-3 alpha-linolenic (ALA), nhưng việc chuyển đổi ALA thành DHA quan trọng cho não lại rất khó khăn, nếu không muốn nói là bất khả thi.

Một thử nghiệm lâm sàng, tiến hành trên nam giới trẻ tuổi, được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng của Anh, cho thấy những người này không có hoặc có khả năng chuyển đổi ALA thành DHA rất thấp. Một nghiên cứu khác, tiến hành trên phụ nữ trẻ, khỏe mạnh, cũng gợi ý rằng phụ nữ có khả năng chuyển đổi ALA thành DHA cao hơn nam giới một chút, có thể đủ để đáp ứng nhu cầu phát triển của thai nhi và nuôi con bằng sữa mẹ.

Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa kỳ đã công bố một nghiên cứu so sánh các mức độ omega-3 khác nhau. Kết quả cho thấy mức DHA ở những người ăn chay thấp hơn 31%, và ở những người ăn thuần chay thấp hơn 59% so với những người ăn thịt.

Khả năng hấp thụ không hiệu quả

Theo Tiến sĩ Ede, có sự khác biệt về dinh dưỡng giữa thực phẩm từ động vật và thực vật. Bà lưu ý rằng chỉ các thực phẩm từ động vật không phải sữa, bao gồm thịt, hải sản và gia cầm, mới cung cấp mọi chất dinh dưỡng cần thiết ở dạng dễ hấp thụ nhất.

Ngược lại, thực phẩm từ thực vật không chỉ thiếu một số chất dinh dưỡng thiết yếu mà dạng thức của các chất dinh dưỡng chúng chứa cũng có thể gây ra những thách thức cho việc sử dụng của con người, Tiến sĩ Ede nói.

Thực phẩm từ thực vật chứa các chất chống dinh dưỡng, cản trở khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của chúng ta từ cả thực phẩm từ động vật và thực vật. "Chỉ vì một loại thực phẩm từ thực vật chứa chất dinh dưỡng không có nghĩa là chúng ta có thể hấp thụ được nó", Tiến sĩ Ede nói.

Ví dụ, ngũ cốc, đậu, các loại hạt và hạt giống rất giàu phytate, một chất chống dinh dưỡng được biết đến với tác dụng ức chế sự hấp thụ các khoáng chất thiết yếu như sắt, kẽm, canxi và magiê, bà lưu ý. Các khoáng chất này rất cần thiết cho các chức năng khác nhau, bao gồm tổng hợp dopamine, sản xuất chất dẫn truyền thần kinh và chuyển hóa năng lượng, tất cả đều cần thiết cho sức khỏe và chức năng tối ưu của não bộ.

Mắt, não và hệ miễn dịch của chúng ta phụ thuộc vào vitamin A để hoạt động và cấu trúc. Mặc dù thực vật có chứa các carotenoid, có thể được chuyển đổi thành retinol (dạng hoạt động của vitamin A) trong một cơ thể khỏe mạnh, nhưng tiến sĩ Ede cho biết quá trình chuyển đổi này rất khó khăn. Độc tố từ môi trường và sự thiếu hụt dinh dưỡng sẽ cản trở quá trình chuyển đổi này, dẫn đến thiếu vitamin A mặc dù người ta đang tiêu thụ các thực vật giàu carotenoid như cà rốt, khoai lang và bông cải xanh.

Cải thiện hấp thụ dưỡng chất trong chế độ ăn chủ yếu thực vật

Phương pháp thực hành nấu ăn khôn ngoan, kết hợp thực phẩm lý tưởng, sử dụng quá trình lên men, nảy mầm, có thể giúp cải thiện đáng kể khả năng hấp thu sinh học của các vi chất dinh dưỡng từ nguồn thực phẩm thực vật.

Cụ thể, quá trình nảy mầm và lên men, đã được chứng minh là giúp cải thiện khả năng hấp thu sinh học của sắt và beta-carotene từ thực phẩm thực vật, theo một bài đánh giá năm 2016, được công bố trên Tạp chí Critical Reviews in Food Science and Nutrition.

Tiến sĩ Ede cho biết, với việc lập kế hoạch bữa ăn cẩn thận và bổ sung thích hợp, trên lý thuyết, người trưởng thành tuân theo chế độ ăn chay hoặc ăn thuần chay - trừ phụ nữ mang thai hoặc cho con bú - vẫn có thể đáp ứng được nhu cầu đối với tất cả các chất dinh dưỡng thiết yếu. Tuy nhiên, đạt được điều này không phải dễ dàng và cần sự nỗ lực nghiêm túc.

Tìm kiếm sự cân bằng

Theo tiến sĩ Campbell-McBride, thực vật chủ yếu hoạt động như những chất tẩy rửa cơ thể.

Bà nói, ở trạng thái tự nhiên, thực vật có chứa các hợp chất giải độc, giúp loại bỏ các hóa chất và độc tố có hại tích lũy trong cơ thể chúng ta. Tuy nhiên, điều quan trọng là, sau khi thanh lọc, phải đưa các thực phẩm nguồn gốc động vật vào lại cơ thể để ngăn ngừa suy nhược và suy dinh dưỡng.

Điều này không có nghĩa là người ta nên ăn quá nhiều thịt, vì điều đó cũng có những mặt trái của nó. Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa việc tiêu thụ kéo dài, số lượng rất lớn protein động vật - đặc biệt là thịt đỏ - với sức khỏe kém của não. Tuy nhiên, với lượng vừa phải, protein từ các sản phẩm nguồn gốc động vật lại là điều thiết yếu cho dinh dưỡng tổng thể, bà La Grange nói.

Theo Zena le Roux, The Epoch Tímes
Tân Minh biên dịch

Zena le Roux là một nhà báo y tế có bằng thạc sĩ về báo chí y tế điều tra và là huấn luyện viên sức khỏe và thể chất có chứng nhận, chuyên về dinh dưỡng chức năng. Cô được đào tạo về dinh dưỡng thể thao, ăn uống có chánh niệm, hệ thống nội bộ gia đình và áp dụng lý thuyết polyvagal. Cô có phòng khám tư nhân và là nhà giáo dục dinh dưỡng cho một trường y tế có trụ sở tại Vương quốc Anh.